Ponad granicami...

   Ziemia wałecka zawsze miała wątpliwe szczęście należeć do ziem pogranicznych – już w okresie powstawania organizacji plemiennych o wpływy walczyli tu Pomorzanie i Polanie.  W I połowie XII wieku została włączona przez Bolesława Krzywoustego do państwa polskiego,

   Nie zachowały się pisemne wzmianki o Wałczu sprzed XIII w., historycy są jednak zgodni co do tego, że we wczesnym średniowieczu istniał tu gród pomorski. W 1296 roku ziemię wałecką opanowała Brandenburgia. Najprawdopodobniej Wałcza dotyczy dokument z 13 kwietnia 1249 r. mówiący o darowaniu przez wdowę po Pietrku z Łącka wsi zwanej Kron zakonowi templariuszy. 23 kwietnia 1303 r. Wałcz otrzymał prawa miejskie. Wzniesiono tu zamek stanowiący ważny punkt oporu w pobliżu granicznej wówczas Gwdy. W ramach przywileju lokacyjnego z 1303 roku miasto Wałcz, zwane też po niemiecku  Arnskrone, otrzymało 208 akrów ziemi, dwa jeziora - Zamkowe i Raduńskie oraz zwolnienie na 16 lat z podatków.

   Kazimierz Wielki przed śmiercią przekazał swym testamentem ziemię wałecką wraz z zamkiem w Wałczu, Kaźkowi księciu zachodnio-pomorskiemu, co było powodem długotrwałych zamieszek w tych okolicach. Ostatecznie król Władysław Jagiełło w r. 1391 spłacił Pomorzanom wszelkie roszczenia do tych ziem i cała ziemia wałecka, jako niezwykle ważny pod względem strategicznym pas ziemi oddzielający zakon krzyżacki od Nowej Marchii, pozostał przy Polsce. Wielką klęskę pożaru miasta przeżył Wałcz w r. 1378, kiedy całe miasto spłonęło z wyjątkiem zamku. Zniszczenia były tak wielkie, że mieszczanie nosili się z myślą zrezygnowania z odbudowy miasta, tym bardziej, że ustawicznie ponawiające się napady rycerzy rabusiów z Pomorza Zachodniego (z rodu Borków) utrudniały odbudowę. Rok 1407 przyniósł ponownie zniszczenia. Mimo to, Wałcz utrzymał strategiczne znaczenie, jako pomost łączący Polskę z Pomorzem Zachodnim, było więc często  sceną  walk, a przez miasto przetaczały się wojska różnych nacji siejąc zniszczenia.  W 1772 roku podczas pierwszego rozbioru Polski Wałcz trafił pod panowanie pruskie. Początkowo nosił nazwę Krone, później dla odróżnienia od innego miasta o tej nazwie został przemianowany na Deutsch Krone, funkcjonując pod tą nazwą do 1945 roku.